De Nederlandse universiteiten en de KB beheren omvangrijke erfgoedcollecties die nationaal en vaak ook internationaal van groot belang zijn. Dat erfgoed omvat onder meer handschriften, gedrukte werken, kaarten, archivalia, beeldmateriaal (schilderijen, tekeningen, prenten, foto’s, etc.) en museale objecten. In de meeste bibliotheken zijn deze collecties benoemd als de ‘bijzondere collecties’. De UKB-werkgroep Bijzondere Collecties vertegenwoordigt verschillende Nederlandse instellingen, zowel binnen als buiten het UKB-consortium, die een verantwoordelijkheid hebben voor grote of kleinere erfgoedcollecties binnen de bibliotheekwereld.
Missie
De werkgroep UKB-BC is verantwoordelijk voor de samenwerking tussen de diverse afdelingen en sectoren ‘bijzondere collecties’ in de bibliotheekwereld in Nederland. Zij zet zich in voor het delen van kennis en ervaring over het door de aangesloten instellingen beheerde documentair erfgoed, voor wat betreft verwerving, beheer, ontsluiting, toegankelijkheid, onderwijs, onderzoek en (fysieke en digitale) publiekspresentaties. Het gaat daarbij zowel om fysieke collecties, gedigitaliseerd erfgoed als om ‘digitaal geboren’ collecties. Waar nodig en gewenst zal de werkgroep zich inzetten om binnen het veld van bijzondere collecties de toepassing van (inter-)nationale standaarden en open source software voor het beheren en uitwisselen van digitale collecties te stimuleren.
Doelen voor beleidsperiode 2023-2025
De werkgoep UKB-BC is het enige kennisplatform van de Bijzondere Collecties in Nederland, zowel binnen als buiten het UKB-consortium. De werkgroep UKB-BC heeft daarom de ambitie om de behoeften, zorgen en noden van de bijzondere collecties te agenderen. We werken aan betere zichtbaarheid van onze collecties door internationale standaarden toe te passen.
Daarnaast treed de werkgroep op als intermediair om de ambities van het UKB-bestuur te vertalen naar de afdelingen ‘bijzondere collecties’ zoals vertegenwoordigd in de netwerkgroepen en taakgroepen van de aangesloten instellingen. Hierbij wordt onder andere gekeken naar het ontwikkelen van vaardigheden, het duurzaam toegankelijk maken en beheren van de bijzondere collecties en het faciliteren van een gedeelde kennisinfrastructuur.
Concrete samenwerkingen, met name in pilotprojecten in taakgroepen, worden gestimuleerd. Om dergelijke initiatieven te versterken wil de werkgroep UKB-BC hier graag actief de community manager van de UKB bij betrekken.
Er wordt een keer per jaar een landelijke themadag georganiseerd waar een of meerdere ambities worden besproken en uitgewerkt. Deze dag dient tevens als jaarlijkse gelegenheid voor alle deelnemers in UKB-BC om elkaar te ontmoeten. Daarnaast kunnen – met name uit de kring van de taakgroepen – kleine bijeenkomsten (seminars, rondetafelgesprek, etc.) worden georganiseerd op gespecialiseerde deelonderwerpen.
Het thema van 2024 zal zich richten op digitale collecties en digitaliseringsbeleid.
Samenstelling
In de werkgroep UKB-BC worden alle aangesloten instellingen door één afgevaardigd lid vertegenwoordigd. De leden zijn verantwoordelijk voor een Bijzondere Collectie en zijn als sparringpartners voor het dagelijks bestuur van groot belang. Daarnaast kunnen de leden van de werkgroep en diverse andere vertegenwoordigers van dezelfde instellingen deel uitmaken van de netwerk- en taakgroepen. Verder kunnen alle bibliotheken en andere instellingen met een “Bijzondere collectie”, die zowel voor onderwijs en onderzoek als voor een publieke functie beschikbaar is, zich aansluiten en door een afgevaardigde laten vertegenwoordigen in UKB-BC als deelnemer van een netwerk- of taakgroep. Kurt De Belder is de liaison tussen UKB-BC en het plenaire UKB bestuur.
Dagelijks bestuur
Marieke Van Meer – Universiteit Leiden – voorzitter
Maaike Napolitano – KB Den Haag
Stijn van Rossem – Allard Pierson Amsterdam
Johan Oosterman – Radboud Universiteit Nijmegen.
Leden
Michiel Cock – Vrije Universiteit Amsterdam
Odin Essers – Maastricht University
Adrie van der Laan – Rijksuniversiteit Groningen
Bart Jaski – Universiteit Utrecht
Roman Koot – Erasmus Universiteit Rotterdam
Anneke Groen – Wageningen University and Research
Eefje Roodenburg – Radboud Universiteit Nijmegen
Marietje Ruijgrok – TU Delft
Netwerkgroepen
- Handschriften – voorzitter Bart Jaski – Universiteit Utrecht
- Kaarten en GIS- voorzitter Reinder Storm – Allard Pierson
- Gedrukte werken – voorzitter Eefje Roodenburg – Radboud Universiteit Nijmegen
- Digitale Collecties – voorzitter Michiel Cock – Bibliotheek Vrije Universiteit Amsterdam
Taakgroepen
- Definitie en afbakening BC – voorzitter Stijn van Rossum – Allard Pierson
- Koloniaal erfgoed – voorzitter Marieke van Meer– Universitaire Bibliotheken Leiden
- Literaire collecties – voorzitter Bertram Mourits – Literatuurmuseum
- CEN – voorzitter Jeroen Vandommele – KB
- Materialiteit – voorzitter nog te bepalen
UKB liaison: Kurt de Belder – Universiteit Leiden